AMBALAJ NEDİR?
Bir ürünün, tüketiciye veya kullanıcıya ulaştırılması aşamasında,depolama, taşıma, koruma, saklama, satışa sunum, tanıtım ve reklam gibi pazarlama işlemlerini kolaylaştıran,herhangi bir malzemeden yapılmış tüm ürünlerdir.
NELERİ KAPSAR?
Kullanılan malzemeye (plastik, metal, cam, kağıt-karton, kompozit) ve atığın kaynağına (evsel, ticari, endüstriyel) bakılmaksızın, ülke içinde piyasaya sürülen bütün ambalaj ve ambalaj atıkları,
AYRI BERTARAF EDİLMESİ GEREKEN AMBALAJ ATIKLARI
• Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliği kapsamındaki maddeler ve müstahzarlar ile kontamine olmuş ambalajlar,
• Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği kapsamındaki atıkların ambalajlar,
• Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği kapsamındaki atıkların ambalajlar,
AMBALAJ ATIKLARININ KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ
AMAÇ
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı;
a) Çevresel açıdan belirli ölçütlere, temel koşul ve özelliklere sahip ambalajların üretimi,
b) Ambalaj atıklarının çevreye zarar verecek şekilde doğrudan ve dolaylı bir şekilde alıcı ortama verilmesinin önlenmesi,
c) Öncelikle ambalaj atıklarının oluşumunun önlenmesi, önlenemeyen ambalaj atıklarının tekrar kullanım, geri dönüşüm ve geri kazanım yolu ile bertaraf edilecek miktarının azaltılması,
ç) Ambalaj atıklarının belirli bir sistem içinde, kaynağında ayrı toplanması, taşınması, ayrıştırılması konularında teknik ve idari standartların oluşturulması,
ve bunlarla ilgili prensip, politika ve programlar ile hukuki, idari ve teknik esasların belirlenmesidir.
KAPSAM
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik; evsel, endüstriyel, ticari ve işyeri olmasına bakılmaksızın yurt içinde piyasaya sürülen plastik, metal, cam, kağıt-karton, kompozit ve benzeri malzemelerden yapılmış bütün ambalajları ve bu ambalajların atıklarını kapsar.
KİMLER SOMRUMLUDUR VE SORUMLULUKLARI NELERDİR
Ambalaj üreticileri/ithalatçıları
• En az atık üretecek ve çevreye en az zarar verecek şekilde ambalaj üretmek,
• Ambalajı tekrar kullanım, geri dönüşüm veya geri kazanıma uygun olacak şekilde tasarlamak, üretmek,
• Üretim aşamasında ağır metal muhtevaları ile ilgili sınır değerleri ve temel koşulları sağlamak,
• Ambalaj atıkları yönetimi kapsamında tüketicileri bilgilendirici eğitim faaliyetleri yapmak,
• Bildirimde bulunmak, (EK-4 Ambalaj Üreticisi Müracaat Formu)
• Ambalajları işaretlemek
PİYASAYA SÜRENLERİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
MADDE 10 – (1) Piyasaya sürenler;
a) Ürünlerinin ambalajlanması sırasında, ürünün kullanımı sonrası en az atık üretecek ve geri dönüşümü ve geri kazanımı en kolay ve en ekonomik olacak ambalajları kullanmakla,
b) Ürünlerin ambalajlanması sırasında tekrar kullanıma uygun ambalajları tercih etmekle,
c) Bu Yönetmeliğin ekinde yer alan Ek-5 Piyasaya Süren Müracaat Formu’nu internet aracılığıyla doldurabilmek için Bakanlığa müracaat ederek internet erişim şifresi ile kod numarası almakla,
ç) Bir önceki yıl piyasaya sürdüğü ürünlerin ambalajları için bu Yönetmeliğin ekinde yer alan Ek-5 Piyasaya Süren Müracaat Formu’nu internet aracılığıyla doldurarak bir sureti ile birlikte her yıl Şubat ayı sonuna kadar Bakanlığa göndermekle,
d) Bu Yönetmeliğin 19 uncu maddesinde belirtilen geri kazanım hedeflerini sağlamakla,
e) Hedefleri sağlamak amacıyla piyasaya sürdükleri ürünlerin ambalaj atıklarının kaynağında ayrı toplanması için belediyeler ve lisans almış olan işletmeler ile birlikte sözleşmeler yapmakla,
f) Yapılan sözleşmeler doğrultusunda hazırlanan ve belediyeler tarafından Bakanlığa sunulan ambalaj atıkları yönetim planına göre; ambalaj atıklarının kaynağında ayrı toplanması, geri dönüştürülmesi ve geri kazanılması konularında tüketicileri ve belediyeleri bilgilendirici eğitim faaliyetlerinde bulunmakla ve ilgili harcamaları karşılamakla,
g) Belediyeler tarafından Bakanlığa sunulan ambalaj atıkları yönetim planına göre; ambalaj atıklarının kaynağında ayrı toplanması, geri dönüştürülmesi ve geri kazanılması konusunda yürütülen çalışmalarla ilgili harcamaları karşılamakla,
ğ) Sözleşmeler doğrultusunda toplanan ve geri kazanımı sağlanan ambalaj atıklarına ait belgelerini, bu Yönetmeliğin 23 üncü maddesinde belirtildiği şekilde her yıl Şubat ayı sonuna kadar Bakanlığa göndermekle,
h) Piyasaya sürmüş oldukları ürünlerin ambalajlarının 15 inci maddede belirtilen değerleri sağladığını kontrol etmekle
yükümlüdürler.
(2) Piyasaya sürenler, bu maddenin birinci fıkrasının (ç), (d), (e), (f), (g) ve (ğ) bentlerindeki yükümlülüklerini yetkilendirilmiş kuruluşlara devredebilirler
SATIŞ NOKTALARI
• Ambalaj atıklarının kaynağında ayrı toplanmasını sağlamak amacıyla, satış noktalarının girişinde atıkların nihai tüketiciden ayrı toplanmasını ve türlerine göre tasnifini sağlamak ve bu amaçla tüketicileri bilgilendirmek üzere ambalaj atığı toplama noktaları oluşturmak,
• Ambalaj atıklarını, ilgili belediyenin sözleşme imzaladığı lisanslı toplama ayırma tesisine bedelsiz olarak vermek,
• Kod numarası almamış olan piyasaya süren işletmeleri tespit ederek İl Çevre ve Orman Müdürlüğüne bildirmek, kod numarası almamış işletmelerin ürünlerini satmamak ve bu konuda yetkilendirilmiş kuruluşlar ile işbirliği yapmak,
• Yapılan çalışmalara ilişkin bilgileri her yıl Şubat ayı sonuna kadar bulunduğu ildeki il çevre ve orman müdürlüklerine göndermek,
AMBALAJ ATIKLARININ YÖNETMELİĞİNE İLİŞKİN SORULAR VE CEVAPLAR
Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği (24.08.2011 tarih ve 28035) konusunda Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından hazırlanan sıkça sorulan sorular ve cevapları;
Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ve Ekleri
SORU: Satıs noktaları ambalaj atıklarını belediyenin sistemine vermek zorunda mıdır? Getirme merkezlerinin teknik ve idari detayları nelerdir?
CEVAP: Yönetmelikteki hususlar doğrultuda; Bakanlığımızın belirleyeceği teknik ve idari detaylara göre getirme merkezinin kurulması hükmü vardır. Getirme merkezlerinin teknik ve idari detaylarının Bakanlığımızca henüz tamamlanmamıs olması sebebiyle, ambalaj atığı üreticisi olarak adlandırılan satıs noktaları ve alısveris merkezleri olusan ambalaj atıklarını ayrı olarak biriktirmek ve Bakanlığımızca uygun bulunan ambalaj atığı yönetim planı kapsamında belediyenin toplama sistemine bedelsiz vermek zorundadırlar. Ayrıca; geri kazanılabilir ambalaj ve ambalaj dısı atıkların üreticisi tarafından getirilip bırakılacağı getirme merkezinin teknik ve idari detaylarının belirlenmesi çalısmaları Bakanlığımızca devam etmekte olup, çalısmaların tamamlanması akabinde ilgili taraflara duyurular yapılacaktır.
SORU:2011 yılı için metal ambalaj atıklarının çevre lisansı bulunmayan geri dönüsüm tesislerine satılması durumunda belgelendirmeler “atık ambalaj sistemine” nasıl bildirilecektir?
CEVAP: Yönetmelikte de belirtildiği üzere belgelendirme faaliyeti elektronik yazılım programı üzerinden gerçeklestirilmektedir. Toplama ayırma tesislerinin çıkıs rakamları esas alınmakta ve toplama ayırma tesislerinin satıs yaptığı isletmeler sistemden seçilmektedir. Satısların geçici faaliyet belgeli/çevre lisanslı isletmelere yapılması durumunda, sistem belgelendirmeye onay vermektedir.
Ancak; toplama ayırma tesislerinin satısının yapıldığı metal geri dönüsümü yapan isletmelerin elektronik yazılım sisteminde kayıtları yer almamaktadır. Toplama ayırma tesislerinin belgelendirmelerinin elektronik yazılım programı üzerinden kabul edilebilmesi için toplanan metal ambalaj atıklarının satısının yapıldığı yerlere ilave olarak metal geri dönüsümü yapan tesislerin de eklenmesi gerekmektedir. Bu amaçla çevre ve sehircilik il müdürlükleri ve metal geri dönüsümü yapan isletmeler tarafından asağıdaki hususların yerine getirilmesi gerekmektedir.
1.Metal geri dönüsümü yapan isletmenin elektronik yazılım sisteminde tanımlanabilmesi için, metal geri dönüsümü yapan isletme tarafından metal geri dönüsümünün yapıldığını belirten resmi bir belgesi (faaliyet belgesi, ticaret sicil gazetesi, kapasite raporu v.b.) ile çevre ve sehircilik il müdürlüğüne müracaatta bulunulması,
2.Çevre ve sehircilik il müdürlüğü tarafından söz konusu tesiste yerinde incelemelerde bulunulması,
3.Ambalaj atığı geri dönüsümü faaliyetinde bulunulduğunun tespit edilmesi durumunda, çevre ve sehircilik il müdürlüğü tarafından elektronik yazılım sistemine metal geri dönüsüm tesisi olarak kaydının yapılması,
4.Çevre ve sehircilik il müdürlüğü tarafından isletmeye kullanıcı kodu ve sifrenin verilmesi, 5.Metal geri dönüsümü faaliyetinde bulunan isletme tarafından kod ve sifre ile sisteme girilerek, aylık olarak tesise giren ve tesisten çıkan metal atıklara iliskin bilgilerin yer aldığı
EK-8 formunun doldurulması gerekmektedir.
SORU: 2012 yılından itibaren Toplama Ayırma Tesisleri belgelendirme yapacaklar mıdır?
CEVAP: 2011 tarihli Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ile belgelendirme sistemi değistirilmistir. Belgelendirmeler ambalaj atığı yönetim planı Bakanlığımızca uygun bulunmus olan Belediyeler tarafından gerçeklestirileceklerdir. Belediyeler yetkilendirilmis kuruluslarla veya piyasaya süren isletmelerle ve ambalaj atığı toplama ayırma tesisleriyle belgelendirme sözlesmesi yapacaklar. Belgelendirme dosyalarını yetkilendirilmis kuruluslara veya piyasaya süren isletmelere vereceklerdir.
SORU: Metal ambalaj atıkları için belgelendirme yükümlülüğünde lisans sartı var mıdır?
CEVAP: Metal ambalaj olarak çelik/teneke ve alüminyum ambalajlar kullanılmaktadır. Metal ambalajlardan çelik/teneke ambalajlar için lisans/geçici faaliyet belgeli yeterli kapasitede isletme bulunmadığından 2010 yılında belgelendirmelerinde sorunlar yasanmıstır. Bu sebeple metal ambalajlarda belgelendirme yapılabilmesi için Yönetmeliğin geçici 3 üncü maddesinin 4 üncü fıkrası ile 31.12.2014 tarihine kadar metal ambalaj atıklarında lisans/geçici faaliyet belgeli olma sartı kaldırılmıstır. Ancak toplanan metal ambalaj atıklarının geri dönüsüm tesisine gitme zorunluluğu devam etmektedir
SORU: Alısveris Posetleri ambalaj mıdır?
CEVAP: Yönetmeliğin EK-1 inde ambalaj tanımına iliskin örnekler verilmistir. Bu örneklere göre alısveris posetleri ambalaj olarak tanımlanmamaktadır. Ancak, Yönetmelikte alısveris posetleri ile ilgili düzenlemeler bulunmaktadır. Ambalajlı ürünlerin satısını yapan 200 m2 den büyük kapalı alana sahip satıs noktaları, poset kullanımını en aza indirecek tedbirleri almak ve yapılan çalısmaları çevre ve sehircilik il müdürlüklerine göndermekle yükümlüdürler.
SORU: Yetkilendirilmis kuruluslar tarafından 2010 ve 2011 belgelendirmeleri nereye gönderilecektir?
CEVAP: Piyasaya sürenler adına yükümlülük üstlenen yetkilendirilmis kuruluslar tarafından, 2010 ve 2011 yıllarına ait belgelendirme dosyalarının tamamının elektronik yazılım programı üzerinden girilmesi ve 2007 tarihli Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinin 23 üncü maddesine göre hazırlanmıs dosyaların birer örneğinin piyasaya süren isletmenin kayıtlı olduğu çevre ve sehircilik il müdürlüklerine gönderilmesi gerekmektedir. SORU: Çevre lisansı almak için istenen belgelerden “Ambalaj Atığı Veri Giris Sistemi Đl Müdürlüğü Onay Yazısı” ne demektir? Yazı neleri içermelidir? CEVAP: Đsletmelere ambalaj atığı toplama ayırma ve geri dönüsüm tesisi geçici faaliyet belgesi verilirken il müdürlükleri tarafından kullanıcı kodu ve sifre verilmelidir. Geçici faaliyet belgesi alan isletme tesise giren ve tesisten çıkan ambalaj atıklarına iliskin bilgileri atık ambalaj elektronik yazılım programına girmelidir. Đl müdürlüklerimiz tarafından isletmelerin veri kayıt sistemine bilgi girisi yapıp yapmadığı kontrol edilerek, geçici faaliyet belgeli isletme tarafından sisteme veri girisinin yapıldığını belirten yazı verilmelidir.
SORU: Çevre lisansı almak isteyen isletmelerin ambalaj atığı yönetim planına dahil olmaları bir zorunluluk mudur?
CEVAP: 2011 tarihli Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ile çevre lisansı almak isteyen isletmelerin “ambalaj atığı yönetim planına uygunluk yazısı” zorunluluğu kaldırılmıstır. Bunun yerine “Ambalaj Atığı Veri Giris Sistemi Đl Müdürlüğü Onay Yazısı” istenmektedir. Ambalaj atığı yönetim planı uygunluk yazısının istenmemesi ambalaj atığı toplama ayırma tesislerinin belediyelerde ayrı toplama çalısmalarını yürütmeyeceği anlamını tasımamaktadır. Belediyelerde yürütülen ambalaj atıklarının kaynağında ayrı toplama çalısmaları çevre lisanslı/geçici çalısma ambalaj atığı toplama ayırma tesisleriyle yürütülmesi bir zorunluluk olarak devam etmektedir.
SORU: Çevre lisansı almak isteyen ambalaj atığı toplama ayırma tesisleri çevre mühendisi çalıstırma zorunluluğu var mıdır?
CEVAP: 2007 tarihli Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinde ambalaj atığı toplama ayırma tesislerinin çevre mühendisi çalıstırma zorunluluğu bulunmaktaydı. Ancak yeni Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinin 24.08.2011 tarihinde yayınlanması ile çevre mühendisi çalıstırma zorunluluğu yerine çevre lisansı almak isteyen ambalaj atığı toplama ayırma tesislerine çevre görevlisi çalıstırma zorunluluğu getirilmistir. Ayrıca il müdürlüklerimiz tarafından ambalaj atıklarının toplanması veya geri dönüsüm tesisleri için çevre lisansı/geçici faaliyet belgesi verilirken Yönetmeliğin 28 ve 29 uncu maddelerindeki kriterleri sağladığı tespit edilmelidir.
SORU: Yönetmelikte tanımlanan usul ve esasları ne zaman yayınlanacaktır?
CEVAP: Yönetmelikte yer alan yetkilendirilecek kuruluslarda aranacak kurumsal, teknik ve mali özellikler ile buna iliskin usul ve esasları, belgelendirme dosyalarında bulunması gereken bilgi ve belgeler ile belgelendirme dosyalarının hazırlanmasında dikkat edilecek hususlara ait usul ve esasları, ambalaj atıkları yönetim planının hazırlanmasına, uygulanmasına ve izlenmesine iliskin usul ve esasların belirlenmesi çalısmaları devam etmektedir. Usul ve esaslar tamamlanınca ilgili taraflara duyurulacaktır.
SORU : Tıbbi atıklarla, tehlikeli atıklarla ve atık yağlarla kontamine olmus ambalaj atıklarının bildirimi yapılacak mıdır? Hangi tarihte yapılacaktır?
CEVAP: 24.08.2011 tarihli Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ile Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ve Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında bertarafı tanımlanan ambalajlara da bildirim zorunluluğu getirilmis olup, bu tür ürünleri ambalajlı olarak piyasaya süren isletmeler ürünlerinin ambalajlarına iliskin bildirimlerini 2013 yılı subat ayının sonuna kadar yapılacaklardır. 2013 yılında 2012 yılında piyasaya sürdüğü ürünlerin ambalaj miktarları bildirilecektir. Ancak tıbbi atık, tehlikeli atık ve atık yağlarla kontamine olmus ambalaj atıklarının belgeleme yükümlülüğü bulunmamaktadır. Bu ambalajların bertarafı ilgili mevzuatları kapsamında yapılacaktır.
SORU: Ahsap ambalajın bildirimi ne zaman yapılacak? Ahsap ambalajın belgelemesi hangi yıl baslayacak?
CEVAP: 2007 ve 2011 tarihli Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliklerinin her ikisinde de ahsap ambalajların bildirimi yer almaktadır. Elektronik yazılım programına yeni kayıt olan bir isletme ahsap ambalajının bildirimini 2005 yılından itibaren yapılmalıdır. Ancak, 2011 tarihli Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ile ahsap ambalaj atıklarına 2013 yılı itibariyle geri kazanım hedefi getirildiğinden ahsap ambalaj atıklarının belgeleme yükümlülüğü 2013 yılında baslamaktadır.
SORU: Tekstil Ambalajın bildirim ve belgeleme zorunluluğu var mıdır?
CEVAP: 2007 ve 2011 tarihli Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliklerinin her ikisinde de tekstil ambalajların bildirimi yer almaktadır. Elektronik yazılım programına yeni kayıt olan bir isletme tekstil ambalajının bildirimini 2005 yılından itibaren yapılmalıdır. Ancak, tekstil ambalaj atıklarının geri kazanım hedefi bulunmadığından belgeleme yükümlülüğünden de muaf tutulmaktadır.
SORU: Belgeleme muafiyeti her ambalaj türü için ayrı ayrı 3000 kg sınırını sağlamalı mıdır?
CEVAP: Piyasaya süren isletmeler farklı ambalaj malzemeleri kullanmaktadırlar. Piyasaya sürülen malzeme cinsine bakılmaksızın toplam ambalaj miktarı esas alınmaktadır. Ancak, ihraç edilen, ahsap ve tekstil ambalaj atıklarının toplama hedefi bulunmadığından bu ambalajlar toplam miktara dâhil edilmemektedir. Elektronik yazılım programı da bu kapsamda hesaplama yapmakta ve muaf olarak göstermektedir.
SORU: 2011 yılına ait belgelendirmeler hangi yönetmeliğe göre yapılmalıdır?
CEVAP: 2011 tarihlerini içeren 2011 yılı ve önceki yıllara iliskin belgelendirme yükümlülüğü, 2007 tarihli Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinin 23 üncü maddesindeki esaslara göre gerçeklestirilmelidir. 2012 yılından itibaren ise 2011 tarihli Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinin 18 inci maddesindeki esaslara göre yürütülmelidir.
SORU: Yönetmelikte yeni bir kavram olarak sanayi isletmesi tanımı getirilmistir. Bu kapsamda sanayici nasıl belirlenecektir?
CEVAP: Sanayi Sicil Kanununda tanımlanan ve sanayi sicil belgesi bulunan isletmeler sanayi isletmesi olarak adlandırılmaktadır. Ayrıca çevre lisanslı ambalaj atığı toplama ayırma ve geri dönüsüm tesisleri ambalaj atıklarını aldıkları sanayi isletmelerinin sanayi sicil numaralarını “atık ambalaj elektronik yazılım programına” girmeleri gerekmektedir. Sanayi sicil belgesi bulunan sanayi isletmeleri olusan ambalaj atıklarını çevre lisanslı/geçici faaliyet belgeli toplama ayırma tesisine veya belediyenin toplama sistemine verilmesi gerekmektedir.
SORU 12:Toplama Ayırma Tesisleri için aktarma merkezi kurulabileceği belirtilmektedir. Söz konusu aktarma merkezleri nerelerde ve kim tarafından kurulmalıdır?
CEVAP: Çevre lisanslı toplama ayırma tesisleri ambalaj atık yönetim planı bulunması durumunda sözlesme yapılan belediye sınırları içinde bir adet ambalaj atığı aktarma merkezi kurabilir. Bu merkezler ticaret sicil gazetesinde lisanslı isletmenin subesi olarak belirtilmelidir. Kurulan aktarma merkezleri il müdürlüklerimiz tarafından yerinde tetkik edilmekte ve kayıt altına alınmaktadır. Aktarma merkezinde toplanan ambalaj atıkları bu merkezin bağlı bulunduğu çevre lisanslı toplama ayırma tesisine götürülmelidir. Toplama ayırma tesisinin lisansının iptal edilmesi durumunda aktarma merkezi de kapatılmak zorundadır. Aktarma merkezinin teknik detaylar Yönetmelikte yer almaktadır.
